ႁၢဝ်းၶမ်း(ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ)
2019 July(5)
ဢူးၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉ ၽွင်းလူင်ၵဝ်ႇ(ပၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼဝတ/ၼဢၽ) သူင်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈၸူး ပၢင်ၵႅဝ်ႈ ပၢင်ပွႆးဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် တဵမ်(30)ပီႊ တီႈဝဵင်းမိူင်းလႃးၼၼ်ႉ ၶူၼ်ႉၶႆႈၶိုၼ်းပိုၼ်းၵဝ်ႇ ပၢၼ်ပႃႇတီႇ ၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ(ပၵပ) လႄႈယွင်ႈယေႃး ၸုမ်းမိူင်းလႃး။
တီႈပၢင်ပွႆးတဵမ်(30)ပီႊ မိူဝ်ႈၼႆႉ တူဝ်ၶႃႈဢမ်ႇလႆႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢဝ်ၵုင်ႇႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းယူႇယဝ်ႉ၊ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေ တူဝ်ၶႃႈဢမ်ႇလႆႈႁွတ်ႈထိုင်ၵေႃႈ ဢဝ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈၼႆႉတၢင်တူဝ် မိူၼ်ၼင်ႇႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃး ဢဝ်ၵုင်မုၼ်ႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းယူႇ၊ တေၸဵမ်မိူဝ်ႈပီႊ 1988 မႃး ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်း လႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်မႃးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်တင်းၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈ လႆႈ ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတပ်ႉမတေႃႇႁဝ်းလႆႈဝႆႉၸႂ်ယိုၼ်းယၢဝ်း ၵပ်းသိုပ်ႇ ၽူႈဢွၼ် ႁူဝ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၶဝ်၊ ၸုမ်းပွင်သၢင်ႈၸွႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၶဝ်၊ ၽူႈၸိူဝ်းဝႆႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈၸႂ်ယၢဝ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၵိုတ်းသိုၵ်းဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႆႈမႃးတင်းၼမ်ၼႆ မိူၼ်ၼင်ႇႁူႉၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ တႃႇပဵၼ်လႆႈမႃးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ပီႊ 1988 ၼၼ်ႉ လႆႈၵပ်းသိုပ်ႇၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈဢွၼ် ႁူဝ် ပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ ၽူင်ႇၵျႃးသိၼ်ႇ၊ ၽူင်းၵျႃးၽူး လႆႈၶတ်းၸႂ်ၵပ်းသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးယူႇ၊ ၽူင်ႇ ၵျႃးသိၼ်ႇၼႆႉ တူၺ်းငဝ်းလၢႆးၸိူဝ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸၼ်ႉသုင် ၼႂ်းပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉသေ ၼႂ်းၸုမ်း “ဝ”ၶဝ် ၵျွၵ်ႉၺီႇလၢႆႇ၊ ပဝ်းယူဝ်ႇၶျၢင်ႇ တၢင်းမိူင်းလႃးသမ်ႉ လုင်းၸၢႆးလိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈၽၢတ်ႇ ဢွၵ်ႇပႃႇတီႇ ၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိဝ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ လႆႈလၵ်ႉလွမ်သူင်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈၸူးၵၼ်မႃးယူႇ၊ ႁဵတ်းၼႆသေ 1989 လိူၼ်မတ်ႉ ၶျ် ၸုမ်းၽူင်ႇၵျႃးသိၼ်ႇ ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ပဵၼ်မႃးၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ(1)၊ ထိုင်မႃး လိူၼ်ဢေႇပရိူဝ်ႊ ၸုမ်း“ဝ”ဢၼ် ၵျွၵ်ႉၺီလႅင်ႇလႄႈပဝ်းယူဝ်ႇၶျၢင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ဢဝ်လွင်ႈ ငမ်းယဵၼ် ပဵၼ်မႃး ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ(2)၊ ထိုင်မႃးဝၼ်းထီႉ 30.6.1989 ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸၢႆးလိုၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉၺီႉၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ပႃႇတီႇၶွမ်ႇ မိဝ်ႇၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေ ၸုမ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ၊ ၸုမ်း“ဝ”၊ ၸုမ်းတႆးမိူင်းလႃး ပႃးတင်းဢႃးၶႃႇ၊ ၼႃႈ လိၼ်သိုၵ်းမၢႆ 101 ဢၼ်ပႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင်ၼမ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်သေ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵိုတ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်မႃး၊ ဢၼ်ဢၢပ်ႈၵွင်ႈဝၢင်းၶိူင်ႈပၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်း MTA ဢၼ်ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ်၊ ၸုမ်းယၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သွင်ၽၢႆႇလႆႈ ၸႂ်ၵၼ်ၵိုတ်းသိုၵ်း ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်လႆႈမႃးယူႇ၊ တေႇမိူဝ်ႈပီႊ 1989 တေႃႇထိုင်ပီႊ 2004 ၼႆႉပႃးၸဵမ် ၸုမ်းလဵၵ်ႉၸုမ်းယႂ်ႇ ၶျႃႉၵွင်ႈဝၢင်းၶိူင်ႈ၊ ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မီးမႃး 29 ၸုမ်းယူႇ၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႄႇဢွၼ် ၽုၵ်ႇသွမ်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၽူင်ႇၵျႃးသိၼ်ႇ၊ ၽူင်ႇၵျႃးၽူးၶဝ် လႄႈတင်းဢၼ်ပဵၼ်ပၼ်ႁႃၼႂ်းၼႃႈလိၼ် ၵူဝ်းၵၢင်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸႂ်ဢမ်ႇလီတေႉတေႉ၊ ဝၢႆးသေလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တပ်ႉ မတေႃႇ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၵေႃႇမသိၼ်ႇပူၵ်းပွင်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇသေ ၵူဝ်းၵၢင်ႉ၊ ၼႃႈတီႈ“ဝ” ပႃးၸဵမ်မိူင်း လႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ်တေဝွတ်ႈႁၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ တူဝ်ၶႃႈလႆႈဢွၼ်ႁူဝ် ၵႆႉၵႆႉႁွတ်ႈထိုင်မႃးမိူင်း လႃးယူႇ၊ လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉၺီႉၵၼ်တင်း လုင်းၸၢႆးလိုၼ်း၊ လုင်းသၢင်းပိူဝ်ႇ၊ လုင်းၵျီႇမိၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပၢႆးလွင်ႈၵူၼ်း၊ ပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ၊ ပၢႆးယူႇလီၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းမိူင်းလႃး တူင်ႉတူင်ႉတိုၼ်ႇတိုၼ်ႇ ၶဝ်ႈပႃးလႄႈ လုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇသေ ပဵၼ်မႃးဝဵင်းၵေႃႈမီးမႃး မိူၼ်ၼင်ႇႁၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ်၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႈ ပဵၼ်ၼႃႈတီႈၵၢင်းလွတ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်လႄႈ ယူႇတီႈၸိုင်ႈမိူင်းလႆႈပၼ်သူး ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ တီႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် လုင်းၸၢႆးလိုၼ်းၵေႃႈမီးမႃးယဝ်ႉ၊ တႃႇတေႁူမ်ႇလူမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၼၼ်ႉ လႆႈပွႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလႃးၵႂႃႇပဵၼ်တပ်ႉၵႅမ် တီႈတပ်ႉမတေႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလိုမ်းလႆႈ၊ လႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉသေ လႆႈလတ်းၽၢၼ်ႇတၢင်းယၢပ်ႇတၢင်းၽိုတ်ႇလၢႆလွင်ႈလၢႆမဵဝ်း ယဝ်ႉ ထိင်းသိမ်းလႆႈမႃးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်တဵမ်(30)ပီႊၼႆႉ ယူႇတီႈၵဝ်ၶႃႈဢဝ်ၵုင်ႇဢဝ်မုၼ်ဢမ်ႇသုတ်း ဢမ်ႇသဵင်ႈယဝ်ႉ၊ တႃႇပဵၼ်မႃးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဢၼ်မၼ်ႈၵိုမ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၼႃႈမိူင်းလႃးသေ တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယၢမ်းလဵဝ် ဢိၵ်ႇပႃးတပ်ႉမတေႃႇ သိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇသေၵမ်း ၶႂ်ႈတိုၵ်း သူၼ်းၼင်ႇၼႆယူႇ၊ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတိူဝ်းတွၼ်းလိူဝ်ၼႆႉသေၵမ်းၼႆ လႆႈၽိုၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ ယိုၼ်ႈထိုင် မႃးယူႇယဝ်ႉ။
ပၢင်ပွႆးၵိုတ်းတိုၵ်း ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၶၢဝ်းတၢင်း(30)ပီမိူင်း ႁိူဝ်ႈႁိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ် ႁဵတ်းသင်လႆႈ လၢႆလွင်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းNDAA-ESS ၶဝ်လႆႈဢွၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈသေ သပ်းလႅင်းလွင်ႈ ၵၢၼ်တွၼ်ႈလိၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ တီႈဝဵင်းမိူင်းလႃး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၵႂႃႇ ဝၼ်းထီႉ 30.6.2019 ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။